تعریف و تشکیل شرکت سهامی
قانون تجارت ایران در باب سوم، مبحث اول خود به تعریف و تشکیل و شرایط ثبت شرکت سهامی پرداخته است.
این مبحث شامل تعریف شرکت سهامی، انواع آن و نحوه تشکیل آن می باشد.
این مبحث ۲۳ ماده دارد که در ادامه به اختصار آن ها را با هم مرور می کنیم.
شرکت سهامی به چه شرکتی گفته می شود؟
ماده ۱: شرکت سهامی،شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده
و مـسئولیت صـاحبان سـهام حـدود بـه مبلغ اسمی سهام آن ها است.
ماده ۲: شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می شود ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.
ماده ۳: درشرکت سهامی تعداد شرکاء نباید ازسه نفر کمتر باشد.
انواع شرکت سهامی
ماده ۴) شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می‌شود:
- شرکت‌هایی که مؤسسین آن ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند.
این گونه شرکت‌ها شرکت سهامی عام نامیده می‌شوند.
- شرکت هایی که تمام سرمایه آن ها در موقع تأسیس منحصراً توسط مؤسسین تأمین گردیده است.
- این گونه شرکت ها شرکت سهامی خاص نامیده می‌شوند.
تبصره: در شرکت‌های سهامی عام عبارت “شرکت سهامی عام”
و در شرکت‌های سهامی خاص عبارت “شرکت سهامی خاص” باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن
بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه‌ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.
شرایط تاسیس و نحوه ثبت شرکت سهامی عام
ماده ۵: در موقع تأسیس سرمایه شرکت‌های سهامی عام از پنج میلیون ریال
و سرمایه شرکت‌های سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد.
در صورتی که سرمایه شرکت بعد از تأسیس به هر علت از حداقل مذکور در این ماده کمتر شود
باید ظرف یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان حداقل مقرر اقدام به عمل آید
یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت‌های مذکور در قانون تجارت تغییر شکل یابد
و گرنه هر ذینفع می‌تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیتدار درخواست کند.
هرگاه قبل از صدور رأی قطعی موجب درخواست انحلال منتفی گردد، دادگاه رسیدگی را متوقف خواهد نمود.
ماده۶: برای تأسیس شرکت‌های سهامی عام مؤسسین باید اقلاً بیست درصد سرمایه شرکت را خود تعهد کرده
و لااقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تأسیس
نزد یکی از بانک‌ها سپرده،سپس اظهارنامه‌ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره‌نویسی سهام
که به امضاء کلیه مؤسسین رسیده باشد
در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها به دایره ثبت شرکت‌ها
و در نقاطی که دایره ثبت شرکت وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم و رسید دریافت کنند.
تبصره: هرگاه قسمتی از تعهد مؤسسین به صورت غیر نقد باشد
باید عین آن یا مدارک مالکیت آن را در همان بانکی که برای پرداخت مبلغ نقدی حساب باز شده است
تودیع و گواهی بانک را به ضمیمه اظهارنامه و ضمائم آن به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم نمایند.
ماده ۷: اظهارنامه مذکور در ماده ۶ باید با قید تاریخ به امضاء کلیه مؤسسین رسیده و
موضوعات زیر مخصوصاً در آن ذکر شده باشد:
- نام شرکت
- هویت کامل و اقامتگاه مؤسسین
- موضوع شرکت
- مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک
- تعداد سهام با نام و بی‌نام و مبلغ اسمی آن ها و در صورتی که سهام ممتاز نیز مورد نظر باشد، تعیین تعداد و خصوصیات و امتیازات این گونه سهم
- میزان تعهد هر یک از مؤسسین و مبلغی که پرداخت کرده‌اند با تعیین شماره حساب و نام بانکی که وجوه پرداختی در آن واریز شده است.
در مورد آورده غیر نقد تعیین اوصاف و مشخصات و ارزش آن به نحوی که بتوان
از کم و کیف آورده غیر نقد اطلاع حاصل نمود
- مرکز اصلی شرکت
- مدت شرکت.
طرح اساسنامه در شرکت های سهامی
ماده ۸: طرح اساسنامه باید با قید تاریخ به امضاء مؤسسین رسیده و مشتمل بر مطالب زیر باشد:
- نام شرکت
- موضوع شرکت به طور صریح و منجز
- مدت شرکت
- مرکز اصلی شرکت و محل شعب آن اگر تأسیس شعبه مورد نظر باشد
- مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک
- تعداد سهام بی‌نام و بانام و مبلغ اسمی آن ها و در صورتی که ایجاد سهام ممتاز مورد نظر باشد تعیین تعداد و خصوصیات و امتیازات اینگونه سهام
- تعیین مبلغ پرداخت شده هر سهم و نحوه مطالبه بقیه مبلغ اسمی هر سهم و مدتی که ظرف آن باید مطالبه شود که به هر حال از پنج سال متجاوز نخواهد بود
- نحوه انتقال سهام با نام
- طریقه تبدیل سهام بانام به سهام بی‌نام و بالعکس
- در صورت پیش‌بینی امکان صدور اوراق قرضه، ذکر شرایط و ترتیب آن
- شرایط و ترتیب افزایش و کاهش سرمایه شرکت
- مواقع و ترتیب دعوت مجامع عمومی
- مقررات راجع به حد نصاب لازم جهت تشکیل مجامع عمومی و ترتیب اداره آن ها
- طریقه شور و اخذ رأی و اکثریت لازم برای معتبر بودن تصمیمات مجامع عمومی
- تعداد مدیران و طرز انتخاب و مدت مأموریت آن ها و نحوه تعیین جانشین برای مدیرانی که فوت یا استعفا می‌کنند یا محجور یا معزول یا به جهات قانونی ممنوع می‌گردند
- تعیین وظایف و حدود اختیارات مدیران
- تعداد سهام تضمینی که مدیران باید به صندوق شرکت بسپارند
- قید این که شرکت یک بازرس خواهد داشت یا بیشتر و نحوه انتخاب و مدت مأموریت بازرس
- تعیین آغاز و پایان سال مالی شرکت و موعد تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان و تسلیم آن به بازرسان و به مجمع عمومی سالانه
- نحوه انحلال اختیاری شرکت و ترتیب تصفیه امور آن
- نحوه تغییر اساسنامه.
ماده ۹: طرح اعلامیه پذیره‌نویسی مذکور در ماده ۶ باید مشتمل بر نکات زیر باشد:
- نام شرکت
- موضوع شرکت و نوع فعالیت‌هایی که شرکت به منظور آن تشکیل می‌شود
- مرکز اصلی شرکت و شعب آن در صورتی که تأسیس شعبه مورد نظر باشد
- مدت شرکت
- هویت کامل و اقامتگاه و شغل مؤسسین در صورتی که تمام یا بعضی از مؤسسین در امور مربوط به موضوع شرکت یا امور مشابه با آن سوابق یا اطلاعات یا تجارتی داشته باشند ذکر آن به اختصار
- مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک و تعداد و نوع سهام
در مورد سرمایه غیر نقد شرکت تعیین مقدار و مشخصات و اوصاف و ارزش آن به نحوی که بتوان از کم و کیف سرمایه غیر نقد اطلاع حاصل نمود
- در صورتی که مؤسسین مزایایی برای خود در نظر گرفته‌اند تعیین چگونگی و موجبات آن مزایا به تفصیل
- تعیین مقداری از سرمایه که مؤسسین تعهد کرده و مبلغی که پرداخت کرده‌اند
- ذکر هزینه‌هایی که مؤسسین تا آن موقع جهت تدارک مقدمات تشکیل شرکت و مطالعاتی که انجام گرفته است پرداخت کرده‌اند و برآورد هزینه‌های لازم تا شروع فعالیت‌های شرکت
- در صورتی که انجام موضوع شرکت قانوناً مستلزم موافقت مراجع خاصی باشد ذکر مشخصات اجازه‌نامه یا موافقت اصولی آن مراجع
- ذکر حداقل تعداد سهامی که هنگام پذیره‌نویسی باید توسط پذیره‌نویسی تعهد شود و تعیین مبلغی از آن که باید مقارن پذیره‌نویسی نقداً پرداخت گردد
- ذکر شماره و مشخصات حساب بانکی که مبلغ نقدی سهام مورد تعهد باید به آن حساب پرداخت شود
و تعیین مهلتی که طی آن اشخاص ذی‌علاقه می‌توانند برای پذیره‌نویسی و پرداخت مبلغ نقدی به بانک مراجعه کنند
- تصریح به این که اظهارنامه مؤسسین به انضمام طرح اساسنامه برای مراجعه علاقمندان به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم شده است
- ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه دعوت و اطلاعیه بعدی تا تشکیل مجمع عمومی مؤسس منحصراً در آن منتشر خواهد شد
- نحوه تخصیص سهام به پذیره‌نویسان
ماده ۱۰: مرجع ثبت شرکت ها پس از مطالعه اظهارنامه و ضمائم آن و تطبیق مندرجات آن ها با قانون اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی را صادر‌خواهد نمود.
ماده ۱۱: اعلامیه پذیره‌نویسی باید توسط مؤسسین در جراید آگهی گردیده و نیز در بانکی که تعهد سهام نزد آن صورت می‌گیرد در معرض دید علاقمندان قرار داده شود.
ماده ۱۲: ظرف مهلتی که در اعلامیه پذیره‌نویسی معین شده است علاقمندان به بانک مراجعه و ورقه تعهد سهام را امضاء و مبلغی را که نقداً باید پرداخت شود تأدیه و رسید دریافت خواهند کرد.
ورقه تعهد سهام شامل چه مواردی می باشد؟
ماده ۱۳: ورقه تعهد سهم باید مشتمل بر نکات زیر باشد:
- نام و موضوع و مرکز اصلی و مدت شرکت
- سرمایه شرکت
- شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی و مرجع صدور آن
- تعداد سهامی که مورد تعهد واقع می‌شود و مبلغ اسمی آن و هم چنین مبلغی که از آن بابت نقداً در موقع پذیره‌نویسی باید پرداخت شود
- نام بانک و شماره حسابی که مبلغ لازم توسط پذیره‌نویسان باید به آن حساب پرداخت شود
- هویت و نشانی کامل پذیره‌نویس
- قید اینکه پذیره‌نویس متعهد است مبلغ پرداخت نشده سهام مورد تعهد را طبق مقررات اساسنامه شرکت پرداخت نماید.
ماده ۱۴: ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم و با قید تاریخ به امضاء پذیره‌نویس یا قائم‌مقام قانونی او رسیده نسخه اول نزد بانک نگاهداری و‌نسخه دوم با قید رسید وجه و مهر و امضاء بانک به پذیره‌نویس تسلیم می‌شود.
تبصره: در صورتی که ورقه تعهد سهم را شخصی برای دیگری امضاء کند هویت و نشانی کامل و سمت امضاکننده قید و مدرک سمت او اخذ و ضمیمه خواهد شد.
ماده ۱۵: امضاء ورقه تعهد سهم به خودی خود مستلزم قبول اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی صاحبان سهام می‌باشد.
ماده ۱۶: پس از گذشتن مهلتی که برای پذیره‌نویسی معین شده است و یا در صورتی که مدت تمدید شده باشد مؤسسین حداکثر تا یک ماه به تعهدات پذیره‌نویسان رسیدگی و پس از احراز این که تمام سرمایه شرکت صحیحاً تعهد گردیده و اقلاً سی و پنج درصد آن پرداخت شده است تعداد سهام هر یک از تعهدکنندگان را تعیین و اعلام و مجمع عمومی مؤسس را دعوت خواهند نمود.
ماده ۱۷: مجمع عمومی مؤسس با رعایت مقررات این قانون تشکیل و پس از رسیدگی و احراز پذیره‌نویسی
کلیه سهام شرکت و تأدیه مبالغ لازم و شور درباره اساسنامه شرکت و تصویب آن
اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت را انتخاب می‌کند
و نیز مجمع عمومی مؤسس، روزنامه کثیرالانتشاری را که هر گونه دعوت و اطلاعیه برای صاحبان سهام
تا تشکیل مجمع عمومی سالانه به طور منحصر در آن منتشر خواهد شد، تعیین‌خواهد نمود.
مدیران و بازرسان شرکت باید کتباً قبول سمت نمایند.
قبول سمت به خودی خود دلیل بر این است که مدیر و بازرس با علم به تکالیف و مسئولیت‌های سمت خود عهده‌دار آن گردیده‌اند.
از این تاریخ شرکت تشکیل شده محسوب می‌شود.
ماده ۱۸: اساسنامه‌ای که به تصویب مجمع عمومی مؤسس رسیده
به ضمیمه صورت جلسه مجمع و اعلامیه قبولی مدیران و بازرسان جهت ثبت شرکت
به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم خواهد شد.
گواهینامه عدم ثبت شرکت سهامی در چه صورتی صادر می شود؟
ماده ۱۹: در صورتی که شرکت تا شش ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه مذکور در ماده ۶ این قانون به ثبت نرسیده باشد
به درخواست هر یک از مؤسسین یا پذیره‌نویسان مرجع ثبت شرکت‌ها که اظهارنامه به آن تسلیم شده است
گواهینامه‌ای حاکی از عدم ثبت شرکت سهامی صادر
و به بانکی که تعهد سهام و تأدیه وجوه در آن به عمل آمده است ارسال می‌دارد
تا مؤسسین و پذیره‌نویسان به بانک مراجعه و تعهدنامه و وجوه پرداختی خود را مسترد دارند.
در این صورت هر گونه هزینه‌ای که برای تأسیس شرکت پرداخت یا تعهد شده باشد به عهده مؤسسین خواهد بود.
شرایط تاسیس و نحوه ثبت شرکت سهامی خاص
ماده ۲۰: برای تأسیس و ثبت شرکت سهامی خاص فقط تسلیم اظهارنامه به ضمیمه مدارک زیر به مرجع ثبت شرکت‌ها کافی خواهد بود:
- اساسنامه شرکت که باید به امضاء کلیه سهامداران رسیده باشد
- اظهارنامه مشعر بر تعهد کلیه سهام و گواهینامه بانکی حاکی از تأدیه قسمت نقدی آن که نباید کمتر از سی و پنج درصد کل سهام باشد
اظهارنامه مذکور باید به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد
هرگاه تمام یا قسمتی از سرمایه به صورت غیر نقد باشد باید تمام آن تأدیه گردیده
و صورت تقویم آن به تفکیک در اظهارنامه منعکس شده باشد
و در صورتی که سهام ممتازه وجود داشته باشد باید شرح امتیازات و موجبات آن در اظهارنامه منعکس شده باشد
- انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت که باید در صورتجلسه‌ای قید و به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد
- قبول سمت مدیریت و بازرسی با رعایت به قسمت اخیر ماده ۱۷
- ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه آگهی راجع به شرکت تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در آن منتشر خواهد شد.
تبصره: سایر قیود و شرایطی که در این قانون برای تشکیل و ثبت شرکت‌های سهامی عام مقرر است
در مورد شرکت‌های سهامی خاص لازم‌الرعایه نخواهد بود.
در چه صورتی می توان شرکت سهامی خاص را به عام تبدیل کرد؟
ماده ۲۱: شرکت‌های سهامی خاص نمی‌توانند سهام خود را برای پذیره‌نویسی
یا فروش در بورس اوراق بهادار یا توسط بانک‌ها عرضه نمایند
و یا‌به انتشار آگهی و اطلاعیه و یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برای فروش سهام خود مبادرت کنند
مگر این که از مقررات مربوط به شرکت‌های سهامی عام به نحوی که در این قانون مذکور است تبعیت نمایند.
ماده ۲۲: استفاده از وجوه تأدیه شده به نام شرکت‌های سهامی در شرف تأسیس ممکن نیست
مگر پس از به ثبت رسیدن شرکت و یا در مورد مذکور در ماده ۱۹.
ماده ۲۳: مؤسسین شرکت نسبت به کلیه اعمال و اقداماتی که به منظور تأسیس
و به ثبت رسانیدن شرکت انجام می‌دهند مسئولیت تضامنی دارند.
ثبت شرکت سهامی موارد فنی بسیاری دارد که باید به خاطر سپردن همه ی آن ها نه ضروری و نه لازم است
برای این کار می توانید از مشاوره وکلای موسسه حقوقی چتر عدالت ایرانیان استفاده کنید.