تصرف عدوانی چیست؟
اگر شخصی با زور و بدون رضایت مالک یا مستاجر، زمین یا ملکی را تصاحب کند این عمل وی تصرف عدوانی خوانده می شود.
تدر تعریفی دیگر می توان چنین گفت که عبارت است از این که کسی به جبر و تعدی، مال مورد تصرف کسی را از دست او در آورد.
ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی بیان میکند که: « دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه
دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید».
تصرف عدوانی در مورد چه اموالی مصداق دارد؟
این دعاوی اموال منقول از جمله خانه، زمین، مغازه وغیره را شامل می شود
اما در مورد اموال منقول مانند ماشین و اثاثیه منزل کاربرد ندارد.
شرایط تحقق دعاوی تصرف عدوانی
هر دعاوی حقوقی یا کیفری که مطرح می شود باید داری یک سری خصوصیات باشد که دعاوی تصرف عدوانی هم از این قائده مستثنا نیست.
غیر منقول بودن مال مورد تصرف :
براساس ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی می توان گفت که این دعوا منحصرا در ارتباط با اموال غیر منقول است
و بر این مبنا، دعاوی تصرف در اموال منقول مصداق نداشته و مدعیِ حق تنها می تواند دعوی مالکیت در مراجع صالح قضایی اقامه نماید.
سابقه تصرف خواهان:
علاوه بر استیلا (تسلط) نسبت به مال به قصد استفاده شخصی،
لازم است ارتباط بین مال و متصرف با تمامی ارکان و شرایط مدتی ادامه داشته باشد
تا برحسب عرف بتوان آنرا بعنوان سابقه پذیرفت.
بنابراین باید مدت لازم برای حصول سبق تصرف را به نظر عرف محول نمود.
عدم سبق تصرف خوانده:
صدور حکم رفع تصرف علیه کسی جائز است که تصرف او لاحق بر تصرف خواهان باشد.
براساس همین شرط است که معتقدند خوانده دعوی تصرف باید هیچگونه تصرف قبلی در مال موضوع دعوی نداشته باشد
در غیر این صورت او خود نیز متصرف سابق محسوب می گردد
و صدور دستور رفع تصرف علیه متصرف سابق فاقد وجه قانونی است.
بنابراین یکی از شرایط برای ادعای این دعاوی این است
که خوانده مال مورد دعوی را از دست متصرف سابق خارج کرده و بر آن مستولی شده باشد.
عدوانی بودن تصرف خوانده:
عدوانی بودن تصرف، شرطی است که در تحقق غصب نیز ضروری است
اما اینکه در قانون مدنی تعریفی از مفهوم «عدوانی» به عمل نیامده خود جای بحث دارد
ولی ماده یک قانون جلوگیری از تصرف عدوانی با قید عبارات: «بدون رضایت» به بیان مفهوم «عدواناً» که در ماده ۲ آن قانون ذکر شده، پرداخته است.
اگر چه تصرف عدوانی مشابهت هایی با دعوای خلع ید دارد اما با آن کاملا متفاوت است.