فرجام خواهی و قوانین مربوط به آن
در این مطلب موسسه حقوقی چتر عدالت ایرانیان در مورد فرجام خواهی و قوانین مقرر شده در خصوص این مبحث ، توضیحاتتی ارائه می دهیم.
فرجام خواهی به معنای درخواست تجدیدنظر در خصوص رای صادر شده توسط دادگاه می باشد
در برخی موارد شما درخواست دارید که رأی دادگاه مود بازبینی قرار گیرد
و موضوع دعوای حقوقی یا کیفری شما دوباره توسط قاضی مورد بررسی قرار گیرد.
در چنین حالتی با درخواست فرجام خواهی این امکان برای شما ممکن می شود
که اعتراض خود نسبت به رأی صادره را به دادگاه تقدیم کنید.
برای روشن تر شدن قضیه به ماده قانونی این موضوع دقت بفرمایید.
ماده ۳۶۶ قانون آیین دادرسی مدنی
رسیدگی فرجامی عبارت است از تشخیص انطباق یا عدم انطباق رای مورد درخواست فرجامی با موازین شرعی و مقررات قانونی .
بیشتر بخوانید: ارث و مسائل آن
در چه مواردی می توان درخواست فرجام خواهی ارائه داد؟
ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی:
آرای دادگاه های بدوی که به علت عدم درخواست تجدیدنظر قطعیت یافته
قابل فرجام خواهی نیست مگر در موارد زیر :
الف ـ احکام :
۱ ـ احکامی که خواسته آن بیش از مبلغ بیست میلیون (۲۰/۰۰۰/۰۰۰) ریال باشد؛
۲ ـ احکام راجع به اصل نکاح و فسخ آن، طلاق، نسب، حجر، وقف، ثلث، حبس و تولیت.
ب ـ قرارهای زیر مشروط به اینکه اصل حکم راجع به آنها قابل رسیدگی فرجامی باشد :
۱ ـ قرار ابطال یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شده باشد؛
۲ ـ قرار سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا.
ماده ۳۶۸ قانون آیین دادرسی:
آرای دادگاه های تجدید نظر استان قابل فرجام خواهی نیست مگر در موارد زیر :
الف ـ احکام :
احکام راجع به اصل نکاح و فسخ آن، طلاق، نسب، حجر و وقف.
ب ـ قرارهای زیر مشروط به اینکه اصل حکم راجع به آنها قابل رسیدگی فرجامی باشد:
۱ ـ قرار ابطال یا رد دادخواست که از دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد؛
۲ ـ قرار سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا .
ماده ۳۶۹ قانون آیین دادرسی:
احکام زیر اگرچه از مصادیق بندهای ( الف ) در دو ماده قبل باشد
حسب مورد قابل رسیدگی فرجامی نخواهد بود :
۱ ـ احکام مستند به اقرار قاطع دعوا در دادگاه ؛
۲ ـ احکام مستند به نظریه یک یا چند نفر کارشناس که طرفین بطور کتبی رای آن ها را قاطع دعوا قرار داده باشند؛
۳ ـ احکام مستند به سوگند که قاطع دعوا باشد؛
۴ ـ احکامی که طرفین حق فرجام خواهی خود را نسبت به آن ساقط کرده باشند؛
۵ ـ احکامی که ضمن یا بعد از رسیدگی به دعاوی اصلی راجع به متفرعات آن صادر می شود،
درصورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل رسیدگی فرجامی نباشد؛
۶ ـ احکامی که به موجب قوانین خاص غیرقابل فرجام خواهی است.
بیشتر بخوانید: مجازات های اصلی در قانون مجازات اسلامی
نحوه بررسی موضوع
ماده ۳۷۰ قانون آیین داد رسی مدنی: شعبه رسیدگی کننده پس از رسیدگی با نظر اکثریت اعضاء
در ابرام یا نقض رای فرجام خواسته اتخاذ تصمیم می نماید.
چنانچه رای مطابق قانون و دلایل موجود در پرونده باشد ضمن ابرام آن،
پرونده را به دادگاه صادر کننده اعاده می نماید والا طبق مقررات آتی اقدام خواهد شد.
در چه مواردی حکم نقض می گردد؟
بر اساس ماده ۳۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی در موارد زیر حکم یا قرار نقض می گردد:
۱ ـ دادگاه صادرکننده رای، صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به موضوع را نداشته باشد
و در مورد عدم رعایت صلاحیت محلی، وقتی که نسبت به آن ایراد شده باشد؛
۲ ـ رای صادره خلاف موازین شرعی و مقررات قانونی شناخته شود؛
۳ ـ عدم رعایت اصول دادرسی و قواعد آمره و حقوق اصحاب دعوا
در صورتی که به درجه ای از اهمیت باشد که رای را از اعتبار قانونی بیندازد؛
۴ ـ آرای مغایر با یکدیگر، بدون سبب قانونی در یک موضوع و بین همان اصحاب دعوا صادر شده باشد؛
۵ ـ تحقیقات انجام شده ناقص بوده و یا به دلایل و مدافعات طرفین توجه نشده باشد.
بیشتر بدانیم: توضیحاتی مختصر از وظایف حقوقی قاضی در قانون اساسی
ماده ۳۷۲ قانون آیین داد رسی مدنی: چنانچه رای صادره با قوانین حاکم در زمان صدور آن مخالف نباشد، نقض نمی گردد.
ماده ۳۷۳ قانون آیین داد رسی مدنی:چنانچه مفاد رای صادره با یکی از مواد قانونی مطابقت داشته باشد،
لکن اسباب توجیهی آن با ماده ای که دارای معنای دیگری است تطبیق شده، رای یادشده نقض می گردد.
ماده ۳۷۴ قانون آیین داد رسی مدنی:در مواردی که دعوا ناشی از قرارداد باشد، چنانچه به مفاد صریح سند یا
قانون یا آیین نامه مربوط به آن قرارداد معنای دیگری غیر از معنای مورد نظر دادگاه صادرکننده رای داده شود، رای صادره
در آن خصوص نقض می گردد .
ماده ۳۷۵ قانون آیین داد رسی مدنی: چنانچه عدم صحت مدارک، اسناد و نوشته های
مبنای رای که طرفین در جریان دادرسی ارایه نموده اند ثابت شود، رای صادره نقض می گردد.
ماده ۳۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی: چنانچه در موضوع یک دعوا آرای مغایری صادر شده باشد
بدون اینکه طرفین و یا صورت اختلاف تغییر نماید و یا به سبب تجدیدنظر یا اعاده دادرسی رای دادگاه نقض شود،
رای موخر بی اعتبار بوده و به در خواست ذی نفع بی اعتباری آن اعلام می گردد.
همچنین رای اول درصورت مخالفت با قانون نقض خواهد شد، اعم از اینکه آرای یاد شده
از یک دادگاه و یا دادگاه های متعدد صادر شده باشند .
ماده ۳۷۷ قانون آیین داد رسی مدنی: درصورت وجود یکی از موجبات نقض،
رای مورد تقاضای فرجام نقض می شود اگرچه فرجام خواه به آن جهت که مورد نقض قرار گرفته استناد نکرده باشد.
بیشتر بخوانید: سو پیشینه کیفری چیست؟
چه کسانی می توانند درخواست فرجام خواهی کنند؟
ماده ۳۷۸ قانون آیین دادرسی مدنی: افراد زیر می‌توانند با رعایت مواد آتی درخواست رسیدگی‌فرجامی نمایند
۱ـ طرفین دعوا، قائم مقام، نمایندگان قانونی و وکلای آنان؛
۲ـ دادستان کل کشور.
ماده ۳۷۹ قانون آیین دادرسی مدنی: فرجام خواهی با تقدیم دادخواست به دادگاه صادرکننده رای به عمل می‌آید.
مدیر دفتر دادگاه مذکور باید دادخواست را در دفتر ثبت و رسیدی مشتمل
بر نام فرجام خواه و طرف او و تاریخ تقدیم‌دادخواست با شماره ثبت به تقدیم کننده تسلیم
و در روی کلیه برگ های دادخواست تاریخ تقدیم را قید نماید.
تاریخ تقدیم دادخواست ابتدای فرجام خواهی محسوب می‌شود.
دادخواست باید چه شرایط داشته باشد؟
بر اساس ماده ۳۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی در دادخواست باید نکات زیر قید شود:
۱ـ نام و نام‌خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات فرجام‌خواه و وکیل او در صورتی که دادخواست را وکیل داده باشد؛
۲ـ نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات فرجام خوانده؛
۳ـ حکم یا قراری که از آن درخواست فرجام شده است؛
۴ـ دادگاه صادرکننده رای؛
۵ـ تاریخ ابلاغ رای؛
۶ـ دلایل فرجام خواهی.
ماده ۳۸۱ قانون آیین دادرسی مدنی: به دادخواست فرجامی باید برگ های زیر پیوست شود:
۱ـ رونوشت‌یا تصویرمصدق حکم یا قراری که از آن فرجام خواسته می‌شود؛
۲ـ لایحه متضمن اعتراضات فرجامی؛
۳ـ وکالتنامه وکیل یا مدرک مثبت سمت تقدیم کننده دادخواست فرجامی در صورتی که خود فرجام خواه دادخواست را نداده باشد.
ماده ۳۸۲ قانون آیین دادرسی مدنی: دادخواست و برگ های پیوست آن باید در دو نسخه و در صورت متعدد بودن طرف دعوا
به تعداد آن ها به علاوه یک نسخه باشد،به استثنای مدرک مثبت سمت که فقط به نسخه اول ضمیمه می‌شود.
ماده ۳۸۳ قانون آیین دادرسی مدنی: دادخواستی که برابر مقررات یاد شده در دو ماده قبل تقدیم‌نشده
و یا هزینه دادرسی آن پرداخت نگردیده باشد به جریان نمی‌افتد.
مدیر دفتر دادگاه در موارد یاد شده ظرف دو روز از تاریخ رسیددادخواست،
نقایص آن را به طور مشخص به دادخواست دهنده اخطار می نماید و از روز ابلاغ ده روز به او مهلت می‌دهد که نقایص را رفع کند.
در صورتی که دادخواست خارج از مهلت داده شده، یا در مدت یاد شده تکمیل نشود
به موجب قراردادگاهی که دادخواست به آن تسلیم گردیده رد می‌شود.
این قرار ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل شکایت در دیوان عالی‌کشور می‌باشد، رای دیوان قطعی است.
ماده ۳۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی: اگر مشخصات فرجام خواه در دادخواست فرجامی معین نشده
و در نتیجه هویت دادخواست دهنده معلوم نباشد، دادخواست بلااثر می‌ماند
و پس از انقضای مهلت فرجام خواهی به موجب قرار دادگاهی که دادخواست به آنجا داده شده، رد می‌شود.
قرار یاد شده ظرف بیست روز از تاریخ الصاق به دیوار دفتر دادگاه صادر کننده،
قابل شکایت در دیوان عالی کشور می‌باشد. رای دیوان قطعی است.